Αρθροσκόπηση ώμου: Τι είναι, πότε χρειάζεται και πώς γίνεται

Η αρθροσκόπηση ώμου είναι μια σύγχρονη χειρουργική τεχνική για την αντιμετώπιση προβλημάτων στην άρθρωση του ώμου. Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική ώμου, όπου αντί για μεγάλη τομή (όπως στο ανοιχτό χειρουργείο) χρησιμοποιούνται μικρές οπές στο δέρμα. Μέσα από αυτές εισάγεται μια μικροσκοπική κάμερα (αρθροσκόπιο) και λεπτά χειρουργικά εργαλεία, επιτρέποντας στον χειρουργό να δει και να επεμβαίνει μέσα στην άρθρωση με ακρίβεια. Με τον τρόπο αυτό, η αρθροσκόπηση προσφέρει λύσεις με λιγότερο πόνο και ταχύτερη ανάρρωση συγκριτικά με το παραδοσιακό ανοιχτό χειρουργείο.

Στο άρθρο αυτό θα εξηγήσουμε με απλά λόγια τι είναι η αρθροσκόπηση ώμου, σε ποιες περιπτώσεις χρειάζεται και πώς πραγματοποιείται, καθώς και τι περιλαμβάνει η αποκατάσταση μετά από αρθροσκόπηση ώμου.

Τι είναι η αρθροσκόπηση ώμου και πώς πραγματοποιείται;

Η αρθροσκόπηση ώμου είναι ένα χειρουργείο ώμου που γίνεται με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο. Αντί για μεγάλες τομές, ο χειρουργός κάνει 2-3 μικρές τομές στο δέρμα (μήκους μερικών χιλιοστών) γύρω από την άρθρωση. Από τη μία τομή εισάγεται το αρθροσκόπιο – μια λεπτή κάμερα με φως – το οποίο προβάλει ζωντανά εικόνες από το εσωτερικό του ώμου σε μια οθόνη υψηλής ανάλυσης με μεγέθυνση.

Μέσω των άλλων μικρών τομών εισάγονται ειδικά εργαλεία, με τα οποία ο χειρουργός μπορεί να διαγνώσει τυχόν βλάβες και ταυτόχρονα να τις αντιμετωπίσει (π.χ. ράψιμο ενός τένοντα, αφαίρεση οστεοφύτων ή φλεγμονώδους ιστού). Η όλη επέμβαση γίνεται συνήθως υπό γενική αναισθησία ή και με συνδυασμό περιοχικής αναισθησίας, και διαρκεί περίπου 1-2 ώρες ανάλογα με την περίπτωση.

Πλεονεκτήματα: Σε σύγκριση με την ανοιχτή χειρουργική, η αρθροσκόπηση έχει πολλά οφέλη για τον ασθενή: μικρότερο χειρουργικό τραύμα (μικρές τομές αντί μεγάλης τομής), λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος και δυσκαμψία, χαμηλότερος κίνδυνος μόλυνσης, καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα (πολύ μικρότερες ουλές) και ταχύτερη ανάρρωση.

Επιπλέον, το αρθροσκόπιο δίνει μεγεθυμένη εικόνα του εσωτερικού της άρθρωσης, βοηθώντας στη λεπτομερή διάγνωση βλαβών που ίσως δεν φαίνονταν σε απεικονιστικές εξετάσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι η αρθροσκόπηση ώμου σήμερα θεωρείται “χρυσό στάνταρ” για πολλές επεμβάσεις ώμου, καθώς επιτρέπει στον ασθενή να επιστρέψει γρηγορότερα στις δραστηριότητές του, με ασφαλή και αξιόπιστα αποτελέσματα.

Πότε χρειάζεται αρθροσκόπηση ώμου; (Ενδείξεις)

Η αρθροσκόπηση ώμου μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο διαγνωστικά όσο και θεραπευτικά. Παρακάτω αναφέρονται οι συχνότερες περιπτώσεις στις οποίες ενδείκνυται αυτή η μέθοδος:

• Διαγνωστική αρθροσκόπηση: Όταν υπάρχει πόνος ή δυσκαμψία στον ώμο και οι μη επεμβατικές εξετάσεις (ακτινογραφίες, μαγνητική τομογραφία κ.λ.π.) δεν δίνουν ξεκάθαρη εικόνα, ο γιατρός μπορεί να προτείνει αρθροσκοπική διερεύνηση. Με την κάμερα μέσα στην άρθρωση, μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια τυχόν βλάβες (π.χ. μικρές ρήξεις, φθορά χόνδρου) και ταυτόχρονα να τις αντιμετωπίσει, εφόσον απαιτείται.

• Ρήξη στροφικού πετάλου: Το στροφικό πέταλο είναι η ομάδα τενόντων που σταθεροποιούν τον ώμο (υπερακάνθιος, υπακάνθιος, υποπλάτιος, έλασσον στρογγύλος). Οι μερικές ή πλήρεις ρήξεις αυτών των τενόντων προκαλούν πόνο και αδυναμία ανύψωσης του χεριού. Η αρθροσκόπηση επιτρέπει τη συρραφή των ριγμένων τενόντων ή τον καθαρισμό (debridement) των άκρων τους με ελάχιστο τραύμα, αποκαθιστώντας την λειτουργικότητα του ώμου.

• Σύνδρομο πρόσκρουσης (impingement): Σε αυτή την πάθηση, οι τένοντες του ώμου “τρίβονται” επώδυνα κάτω από το ακρώμιο (οστό της ωμοπλάτης) κατά την ανύψωση του χεριού. Αρθροσκοπικά, ο χειρουργός μπορεί να αφαιρέσει μικρά οστεόφυτα ή πασχισμένο ιστό που προκαλούν την πρόσκρουση, σε μια επέμβαση που λέγεται “υπακρωμιακή αποσυμπίεση”. Έτσι δημιουργείται περισσότερος χώρος για τους τένοντες και ανακουφίζεται ο πόνος.

• Αστάθεια ώμου (εξαρθρήματα): Σε περιπτώσεις που ο ώμος “εξαρθρώνεται” (βγαίνει από τη θέση του) λόγω χαλαρών συνδέσμων ή βλάβης του επιχειλίου χόνδρου (labrum), η αρθροσκόπηση προσφέρει λύση. Ο χειρουργός μπορεί να αποκαταστήσει την αστάθεια ράβοντας τον επιχείλιο χόνδρο και σφίγγοντας τον αρθρικό θύλακο με μικρές άγκυρες και ράμματα ή χρησιμοποιώντας οστικά μοσχεύματα, αποτρέποντας μελλοντικά εξαρθρήματα. Έτσι αντιμετωπίζονται αρθροσκοπικά προβλήματα όπως η πρόσθια αστάθεια (βλάβη Bankart) ή οι βλάβες SLAP στον επιχείλιο χόνδρο.

• “Παγωμένος ώμος” (συμφυτική θυλακίτιδα): Πρόκειται για μια κατάσταση όπου ο ώμος γίνεται δύσκαμπτος και πονά (λόγω φλεγμονής και σύμφυσης του αρθρικού θυλάκου). Αν και συνήθως αντιμετωπίζεται συντηρητικά, σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να γίνει αρθροσκοπική λύση των συμφύσεων. Μέσω του αρθροσκοπίου, κόβονται οι σφιχτές συμφύσεις στην κάψα της άρθρωσης ώστε να ευθερωθεί η κίνηση του ώμου.

• Άλλες παθήσεις: Πολλές ακόμα βλάβες του ώμου μπορούν να αντιμετωπιστούν με αρθροσκόπηση, όπως η ασβεστοποιός τενοντίτιδα (αφαίρεση εναποθέσεων ασβεστίου από τους τένοντες), οι ελεύθεροι χόνδροι ή σώματα μέσα στην άρθρωση (αφαίρεση θραυσμάτων που προκαλούν εμπλοκή), η ρήξη του τένοντα δικεφάλου ή η φλεγμονή του (αρθροσκοπική τενοτομή/τενόδεση του δικεφάλου), η αρθρίτιδα της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης ή ακόμη και ορισμένες μορφές αρθρίτιδας με υμενίτιδα όπου μπορεί να γίνει καθαρισμός της άρθρωσης. Γενικά, οποιαδήποτε πάθηση του ώμου που απαιτεί “θέαση” και εργασία μέσα στην άρθρωση μπορεί δυνητικά να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα της αρθροσκόπησης.

Σημαντικό είναι ότι ο ορθοπαιδικός χειρουργός θα αξιολογήσει την κατάστασή σας και θα σας προτείνει αρθροσκόπηση μόνο αν κρίνει ότι είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για το πρόβλημά σας. Σε πολλές περιπτώσεις, η αρθροσκόπηση συνδυάζει διάγνωση και θεραπεία: δηλαδή, επιβεβαιώνει την ακριβή βλάβη και ταυτόχρονα την διορθώνει, αποφεύγοντας την ανάγκη για δεύτερο χειρουργείο.

Αποκατάσταση μετά από αρθροσκόπηση ώμου

Η ανάρρωση μετά από αρθροσκοπική επέμβαση ώμου είναι συνήθως ταχύτερη και ευκολότερη σε σχέση με ένα ανοιχτό χειρουργείο, όμως εξακολουθεί να απαιτεί προσοχή και χρόνο. Αμέσως μετά το χειρουργείο, όταν περάσει η επήρεια της αναισθησίας, ο ασθενής παραμένει λίγες ώρες στο χώρο ανάνηψης και στη συνέχεια συνήθως επιστρέφει σπίτι του την ίδια μέρα (δεν απαιτείται παραμονή σε νοσοκομείο). Το χέρι πιθανόν θα τοποθετηθεί σε ανάρτηση (φάκελο) για προστασία, αλλά δεν χρειάζεται πλήρης ακινητοποίηση για μεγάλο διάστημα – συνήθως μόνο για μερικές ημέρες ή όσο συστήσει ο γιατρός.

Ο γιατρός θα συνταγογραφήσει παυσίπονα κατάλληλα για τον έλεγχο του πόνου. Επίσης, βοηθούν οι παγοκύστες στην περιοχή για μείωση του πρηξίματος. Τα μικρά ράμματα ή αυτοκόλλητα στις τομές αφαιρούνται ή πέφτουν μετά από ~10-14 ημέρες, και έως τότε πρέπει να διατηρούνται καθαρά και στεγνά.

Φυσικοθεραπεία και στάδια αποκατάστασης: Η φυσικοθεραπεία αποτελεί κλειδί για την πλήρη επάνοδο της λειτουργίας του ώμου. Ο φυσικοθεραπευτής θα σας δείξει ασκήσεις και ένα πρόγραμμα αποκατάστασης προσαρμοσμένο στην επέμβασή σας. Συνήθως η αποκατάσταση χωρίζεται σε φάσεις:

• Φάση 1 – Ξεκούραση και επούλωση: Για περίπου 2 εβδομάδες δίνεται έμφαση στην προστασία του ώμου ώστε να επουλωθούν οι ιστοί. Κινήσεις γίνονται παθητικά (με βοήθεια του άλλου χεριού ή του φυσικοθεραπευτή) και εντός ορίων που δεν προκαλούν πόνο, για να μην προκληθεί δυσκαμψία.

• Φάση 2 – Ανάκτηση εύρους κίνησης: Αφού το χειρουργημένο μέρος αρχίσει να επουλώνεται, στόχος είναι να επανέλθει σταδιακά η κινητικότητα. Ο ασθενής ξεκινά πιο ενεργητικές ασκήσεις (ίσως με ελαφριά βοήθεια) για να αυξήσει το εύρος κινήσεων της άρθρωσης χωρίς να τη ζορίζει υπερβολικά.

• Φάση 3 – Ενδυνάμωση: Μετά τις 4-6 εβδομάδες (ανάλογα με την περίπτωση και τις οδηγίες του γιατρού), δίνεται έμφαση στην ενδυνάμωση των μυών του ώμου και του βραχίονα. Προστίθενται ασκήσεις με αντίσταση ή λάστιχα, ώστε οι μύες να δυναμώσουν και να στηρίζουν την άρθρωση.

Η ακριβής διάρκεια κάθε φάσης και το σύνολο της αποκατάστασης εξαρτάται από το είδος της επέμβασης και την ανταπόκριση του κάθε ασθενή. Για παράδειγμα, μια απλή αρθροσκοπική αφαίρεση οστεοφύτων (για πρόσκρουση) μπορεί να επιτρέψει επιστροφή σε ελαφριές δραστηριότητες μέσα σε 2-3 εβδομάδες, ενώ μια αρθροσκοπική συρραφή μεγάλης ρήξης τένοντα (στροφικού πετάλου) ίσως απαιτεί προσεκτική αποκατάσταση για περισσότερο καιρό πριν ο ώμος επιτρέπεται να φορτιστεί πλήρως. Σε γενικές γραμμές, όμως, η ανάρρωση με αρθροσκόπηση είναι ταχύτερη σε σχέση με τις παλιές ανοικτές τεχνικές, και ακόμη κι όταν χρειάζεται περισσότερος χρόνος, συνοδεύεται από λιγότερους περιορισμούς. Μακροπρόθεσμα, τα αποτελέσματα είναι πολύ θετικά, με τη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών να επιστρέφουν χωρίς πόνο στις καθημερινές και αθλητικές τους δραστηριότητες.

Συμβουλή: Ακολουθείτε πάντα πιστά τις οδηγίες του χειρουργού και του φυσικοθεραπευτή σας. Μην βιάζεστε να κάνετε περισσότερα από όσα σας επιτρέπουν στις ασκήσεις – η υπομονή τις πρώτες εβδομάδες θα ανταμειφθεί με καλύτερη λειτουργία του ώμου μακροπρόθεσμα.

Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας

Κλείνοντας, αξίζει να τονίσουμε ότι η έγκαιρη αξιολόγηση του ώμου από έναν ειδικό είναι ζωτικής σημασίας. Εάν υποφέρετε από επίμονο πόνο, αδυναμία ή δυσκαμψία στον ώμο, μην το αφήνετε να χρονίζει. Η πρόοδος της ιατρικής, με τεχνικές όπως η αρθροσκόπηση ώμου, δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά πολλές παθήσεις πριν επιδεινωθούν. Με μια σωστή και έγκαιρη διάγνωση, ο γιατρός μπορεί να σας καθοδηγήσει στη βέλτιστη θεραπεία – είτε αυτή είναι συντηρητική (φάρμακα, ασκήσεις) είτε χειρουργική μέσω αρθροσκόπησης. Έτσι, θα επανέλθετε πιο γρήγορα στις αγαπημένες σας δραστηριότητες, με υγιή και ανθεκτικό ώμο.

Συμπέρασμα: Η αρθροσκόπηση ώμου είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του ορθοπαιδικού χειρουργού. Με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο, προσφέρει ακριβή διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία για πολλά προβλήματα του ώμου, εξασφαλίζοντας γρήγορη αποκατάσταση και επάνοδο στην καθημερινότητα.