Ρήξη στροφικού πετάλου: Συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία

Ο ώμος αποτελεί μία από τις πλέον ευκίνητες αρθρώσεις του ανθρώπινου σώματος. Ωστόσο, αυτή η αυξημένη κινητικότητα μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς στο στροφικό πέταλο. Η ρήξη στροφικού πετάλου – δηλαδή η μερική ή πλήρης ρήξη των τενόντων που περιβάλλουν την άρθρωση του ώμου – αποτελεί συχνό τραυματισμό που μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο και περιορισμό κινήσεων. Στο άρθρο αυτό θα αναλύσουμε τη λειτουργία του στροφικού πετάλου και πώς μπορεί να τραυματιστεί, θα εξηγήσουμε τις διαφορές μεταξύ μερικής και ολικής ρήξης, και θα παρουσιάσουμε τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές και το πλάνο αποκατάστασης. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση είναι καθοριστικής σημασίας για την πλήρη αποκατάσταση του ώμου και την αποφυγή μεγαλύτερων προβλημάτων.

Λειτουργία του στροφικού πετάλου

Το στροφικό πέταλο του ώμου είναι μια ομάδα τεσσάρων μυών και των αντίστοιχων τενόντων τους, οι οποίοι περιβάλλουν την άρθρωση του ώμου. Αυτοί οι μύες (υπερακάνθιος, υπακάνθιος, υποπλάτιος και ελάσσων στρογγύλος) συνεργάζονται για να διατηρούν την κεφαλή του βραχιονίου στη θέση της και να σταθεροποιούν τον ώμο. Χάρη στο στροφικό πέταλο μπορούμε να σηκώνουμε, να περιστρέφουμε και να κρατάμε το χέρι μας σε διάφορες θέσεις. Με απλά λόγια, το στροφικό πέταλο επιτρέπει στον ώμο να κινείται ομαλά και να αντέχει σε φορτία κατά τις καθημερινές δραστηριότητες και τα αθλήματα.

Τραυματισμός στροφικού πετάλου: Πώς συμβαίνει;

Ο τραυματισμός στροφικού πετάλου μπορεί να συμβεί είτε ξαφνικά από έναν οξύ τραυματισμό, είτε σταδιακά λόγω φθοράς με την πάροδο του χρόνου. Στην πρώτη περίπτωση, μια απότομη κίνηση ή ατύχημα – όπως μια πτώση με τεντωμένο χέρι, ένας έντονος τραυματισμός στον ώμο ή η ανύψωση πολύ βαρέος αντικειμένου – μπορεί να προκαλέσει ρήξη του στροφικού πετάλου. Στη δεύτερη περίπτωση, οι τένοντες μπορεί να εκφυλίζονται με τα χρόνια: επαναλαμβανόμενες κινήσεις πάνω από το επίπεδο του κεφαλιού, έντονη αθλητική δραστηριότητα (π.χ. ρίψεις, κολύμβηση, τένις) ή εργασίες που καταπονούν τον ώμο μπορούν να οδηγήσουν σε μικροτραυματισμούς. Αυτοί οι μικροτραυματισμοί συσσωρεύονται και μπορεί τελικά να προκαλέσουν μια ρήξη. Επιπλέον, σε μεγαλύτερες ηλικίες οι τένοντες γίνονται πιο αδύναμοι και ευάλωτοι, καθιστώντας τις εκφυλιστικές ρήξεις πιο συχνές.

Μερική ή πλήρης ρήξη: Οι ρήξεις του στροφικού πετάλου μπορεί να είναι μερικές (μερικού πάχους) ή ολικές (πλήρους πάχους). Μια μερική ρήξη σημαίνει ότι ο τένοντας έχει υποστεί σκίσιμο αλλά δεν έχει κοπεί εντελώς, ενώ μια ολική ρήξη σημαίνει ότι ο τένοντας έχει διακοπεί σε όλο του το πάχος ή έχει αποκολληθεί πλήρως από το σημείο προσκόλλησής του στο οστό.

Μερική vs ολική ρήξη: ποιες είναι οι διαφορές;

Οι δύο τύποι ρήξης διαφέρουν ως προς τη σοβαρότητα και τα συμπτώματα που προκαλούν:

• Μερική ρήξη: Σε μια μερική ρήξη στροφικού πετάλου, ο τένοντας έχει τραυματιστεί αλλά δεν έχει κοπεί ολοκληρωτικά. Αυτό συνήθως προκαλεί πόνο στον ώμο, ειδικά κατά την ανύψωση ή στροφή του βραχίονα, αλλά μπορεί να διατηρείται κάποιος βαθμός δύναμης και κινητικότητας. Πολλοί άνθρωποι με μερική ρήξη νιώθουν πόνο κατά τις δραστηριότητες και συχνά δυσκολεύονται σε κινήσεις πάνω από το ύψος του ώμου, όμως μπορούν ακόμα να κινούν το χέρι τους. Χωρίς θεραπεία, μια μερική ρήξη μπορεί με τον καιρό να εξελιχθεί σε μεγαλύτερη ή και πλήρη ρήξη.

• Ολική ρήξη: Σε μια ολική (πλήρης) ρήξη, ο τένοντας έχει κοπεί σε όλο το πάχος του ή αποσπαστεί από το οστό. Αυτός ο τύπος ρήξης προκαλεί πιο έντονα συμπτώματα. Εκτός από τον πόνο, εμφανίζεται αισθητή αδυναμία στον ώμο. Ο ασθενής συχνά δεν μπορεί να σηκώσει το χέρι του πάνω από το ύψος του ώμου ή να το κινήσει με τη δύναμη που είχε πριν. Για παράδειγμα, μπορεί να αδυνατεί να σηκώσει αντικείμενα ή να εκτελέσει κινήσεις που προηγουμένως ήταν ρουτίνα.

Συμπτώματα ρήξης στροφικού πετάλου

Τα συμπτώματα μιας ρήξης στο στροφικό πέταλο ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης, αλλά γενικά τα πιο κοινά σημεία και συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο στον ώμο: Έντονος πόνος ή ενόχληση στην εξωτερική περιοχή του ώμου, που μπορεί να επεκτείνεται προς τον βραχίονα. Ο πόνος συχνά επιδεινώνεται όταν σηκώνετε το χέρι πάνω από το κεφάλι ή όταν το περιστρέφετε προς τα έξω ή προς τα μέσα. Σε χρόνια φθορά, ο πόνος μπορεί να ξεκινά ήπιος και να χειροτερεύει με τον καιρό.

• Αδυναμία: Μείωση της δύναμης στον ώμο ή το βραχίονα. Μπορεί να δυσκολεύεστε να σηκώσετε αντικείμενα, να χτενίσετε τα μαλλιά σας ή να εκτελέσετε άλλες καθημερινές κινήσεις που προηγουμένως ήταν εύκολες. Ιδιαίτερα στις ολικές ρήξεις, η αδυναμία μπορεί να είναι πολύ εμφανής – για παράδειγμα, αδυναμία ανύψωσης του χεριού στο πλάι ή μπροστά.

• Περιορισμός κίνησης: Δυσκολία ή δυσκαμψία στην κίνηση του ώμου. Μπορεί να μην μπορείτε να κινήσετε πλήρως το χέρι σας πάνω από το κεφάλι ή πίσω από την πλάτη. Ορισμένες κινήσεις μπορεί να συνοδεύονται από ένα αίσθημα “κλικ” ή τριβής στην άρθρωση.

• Νυχτερινός πόνος: Πόνος κατά τη διάρκεια της νύχτας, ιδιαίτερα όταν ξαπλώνετε πάνω στον πονεμένο ώμο. Αυτό μπορεί να διαταράσσει τον ύπνο και είναι ένα σύνηθες παράπονο σε άτομα με ρήξη στροφικού πετάλου. Συχνά οι ασθενείς αναφέρουν ότι ξυπνούν από πόνο όταν γυρνούν στο πλάι του τραυματισμένου ώμου.

Διάγνωση της ρήξης στροφικού πετάλου

Η διάγνωση μιας ρήξης στροφικού πετάλου γίνεται από ειδικό ορθοπαιδικό, συνήθως με συνδυασμό κλινικής εξέτασης και απεικονιστικών εξετάσεων. Αρχικά, ο γιατρός θα λάβει ένα λεπτομερές ιστορικό των συμπτωμάτων και του τρόπου τραυματισμού. Στη συνέχεια θα πραγματοποιήσει κλινική εξέταση του ώμου, ελέγχοντας το εύρος κίνησης και τη μυϊκή δύναμη. Υπάρχουν συγκεκριμένες δοκιμασίες (tests) που βοηθούν τον γιατρό να υποψιαστεί ρήξη στροφικού πετάλου. Κατά την εξέταση, ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί πόνο σε συγκεκριμένες κινήσεις ή αδυναμία διατήρησης του βραχίονα σε ανυψωμένη θέση, γεγονός που καθοδηγεί τη διάγνωση.

Για επιβεβαίωση της διάγνωσης και αξιολόγηση του μεγέθους της ρήξης, χρησιμοποιούνται απεικονιστικές μέθοδοι. Η μαγνητική τομογραφία (MRI) είναι η εξέταση εκλογής, καθώς μπορεί να δείξει με λεπτομέρεια τους τένοντες και να αποκαλύψει αν η ρήξη είναι μερική ή πλήρης, καθώς και αν υπάρχει συρρίκνωση του τένοντα ή άλλες βλάβες στον ώμο. Εναλλακτικά, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπερηχογράφημα ώμου, που επίσης μπορεί να ανιχνεύσει μια ρήξη και έχει το πλεονέκτημα ότι είναι δυναμική εξέταση (ο γιατρός βλέπει τον τένοντα καθώς κινείται ο ώμος). Ακτινογραφίες ώμου μπορεί να ζητηθούν για να αποκλειστούν άλλες παθήσεις (όπως οστεόφυτα ή αρθρίτιδα), αλλά δεν μπορούν να δείξουν τους μαλακούς ιστούς όπως οι τένοντες.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική. Όσο πιο σύντομα εντοπιστεί μια ρήξη και ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Αν μια ρήξη μείνει χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να επεκταθεί ή να οδηγήσει σε μόνιμη αδυναμία και δυσκαμψία στον ώμο ή και λιπώδη διήθηση των μυών. Γι’ αυτό, αν έχετε επίμονο πόνο στον ώμο ή αδυναμία που διαρκεί πάνω από μερικές ημέρες, είναι σημαντικό να αξιολογηθείτε από ειδικό.

Θεραπεία της ρήξης στροφικού πετάλου

Η θεραπευτική προσέγγιση για μια ρήξη στροφικού πετάλου εξαρτάται από τη σοβαρότητα της βλάβης, την ηλικία του ασθενούς, το επίπεδο δραστηριότητας και τα συμπτώματα. Υπάρχουν δύο βασικές κατευθύνσεις αντιμετώπισης: η συντηρητική (μη χειρουργική) και η χειρουργική. Σε κάθε περίπτωση, στόχος είναι η ανακούφιση από τον πόνο, η αποκατάσταση της λειτουργικότητας του ώμου και η πρόληψη περαιτέρω βλάβης.

Συντηρητική θεραπεία (μη χειρουργική)

Πολλές μερικές ρήξεις και ορισμένες πλήρεις μικρές ρήξεις μπορούν αρχικά να αντιμετωπιστούν συντηρητικά, ειδικά αν τα συμπτώματα δεν είναι πολύ σοβαρά. Οι κύριες συντηρητικές θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• Ανάπαυση και τροποποίηση δραστηριοτήτων: Αποφύγετε τις κινήσεις ή τις εργασίες που επιδεινώνουν τον πόνο. Δραστηριότητες πάνω από το επίπεδο του ώμου ή άρση βάρους με το τραυματισμένο χέρι καλό είναι να περιοριστούν μέχρι να ηρεμήσει ο πόνος. Μικρή περίοδος ακινητοποίησης του ώμου με ανάρτηση μπορεί να προταθεί βραχυπρόθεσμα, αλλά δεν πρέπει να διαρκέσει πολύ για να μην προκληθεί δυσκαμψία.

• Φαρμακευτική αγωγή: Η φαρμακευτική αγωγή έχει ως στόχο την μείωση του πόνου και της φλεγμονής. Αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού. Η φαρμακευτική αγωγή δεν θεραπεύει τη ρήξη, αλλά διευκολύνει την καθημερινότητα του ασθενούς μειώνοντας τα συμπτώματα.

• Φυσικοθεραπεία: Εξειδικευμένες ασκήσεις ενδυνάμωσης και διατάσεων μπορούν να βελτιώσουν τη λειτουργία του ώμου ενισχύοντας τους μύες που παραμένουν υγιείς και βελτιώνοντας την κινητικότητα. Ο φυσικοθεραπευτής μπορεί επίσης να εφαρμόσει τεχνικές όπως θεραπευτικό υπέρηχο, TENS ή μάλαξη για τη μείωση του πόνου και της φλεγμονής. Με ένα σωστά δομημένο πρόγραμμα ασκήσεων, πολλοί ασθενείς βλέπουν σημαντική βελτίωση.

Η συντηρητική αντιμετώπιση παρακολουθείται στενά από τον ορθοπαιδικό. Αν ο ασθενής ανταποκρίνεται, μπορεί να αποφευχθεί η χειρουργική επέμβαση. Ωστόσο, αν ο πόνος παραμένει έντονος ή η λειτουργία του ώμου δεν βελτιώνεται, τότε εξετάζεται η επόμενη λύση, δηλαδή η χειρουργική αποκατάσταση.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Η χειρουργική θεραπεία προτείνεται συνήθως όταν η ρήξη είναι ολική, μεγάλης έκτασης ή όταν τα συντηρητικά μέτρα αποτυγχάνουν να ανακουφίσουν τον ασθενή. Στόχος της επέμβασης είναι η επανένωση του σκισμένου τένοντα με το οστό ώστε να αποκατασταθεί η ανατομία και η λειτουργία του ώμου.

Η πιο σύγχρονη και διαδεδομένη μέθοδος είναι η αρθροσκοπική αποκατάσταση του στροφικού πετάλου. Πρόκειται για ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική: ο χειρουργός πραγματοποιεί μικρές τομές γύρω από τον ώμο και εισάγει μια μικρή κάμερα, το αρθροσκόπιο, που του επιτρέπει να βλέπει μέσα στην άρθρωση σε μεγέθυνση. Μέσω άλλων μικρών τομών, εισάγονται λεπτά χειρουργικά εργαλεία. Με αυτά, ο χειρουργός καθαρίζει τυχόν εκφυλισμένους ιστούς και συρράπτει τον τένοντα πίσω στη θέση του στο οστό (βραχιόνιο). Συνήθως χρησιμοποιούνται μικρά εμφυτεύματα (άγκυρες) που στερεώνουν τις ραφές στον οστό, εξασφαλίζοντας ότι ο τένοντας θα παραμείνει στη σωστή θέση καθώς επουλώνεται.

Η αρθροσκοπική χειρουργική έχει το πλεονέκτημα ότι προκαλεί λιγότερο τραυματισμό στους γύρω ιστούς σε σύγκριση με μια ανοιχτή χειρουργική επέμβαση. Αυτό σημαίνει συνήθως λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο και ταχύτερη αρχική αποθεραπεία. Επιπλέον, οι μικρές τομές αφήνουν ελάχιστες ουλές. Σε πολύ μεγάλες ή παλιές ρήξεις που δεν μπορούν να συρραφούν, ίσως χρειαστούν εναλλακτικές επεμβάσεις (όπως η μεταφορά τένοντα ή σε ακραίες περιπτώσεις η ανάστροφη αρθροπλαστική ώμου), αλλά αυτές είναι ειδικές περιπτώσεις και σπάνιες για τον γενικό πληθυσμό. Στις περισσότερες περιπτώσεις ρήξης στροφικού πετάλου, η αρθροσκοπική συρραφή προσφέρει άριστα αποτελέσματα.

Αποκατάσταση ώμου μετά τη θεραπεία

Η αποκατάσταση του ώμου είναι εξίσου σημαντική με τη θεραπεία, είτε η αντιμετώπιση ήταν συντηρητική είτε χειρουργική. Στόχος της αποκατάστασης είναι να επαναφέρει τον ώμο στην καλύτερη δυνατή λειτουργική κατάσταση, με πλήρες εύρος κίνησης και δύναμη, μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο επανα-ρήξης των τενόντων.

Μετά από μια χειρουργική αποκατάσταση στροφικού πετάλου, ο ασθενής συνήθως φοράει ανάρτηση για λίγες εβδομάδες. Αυτή η περίοδος ακινητοποίησης επιτρέπει στον επουλωμένο τένοντα να αρχίσει να “δένει” πάλι με το οστό. Το χέρι διατηρείται σε προστατευμένη θέση, και κατά το διάστημα αυτό ο ασθενής εκπαιδεύεται σε ήπιες παθητικές κινήσεις (δηλαδή κινήσεις του ώμου που γίνονται με βοήθεια, χωρίς να ενεργοποιούνται οι μύες του στροφικού πετάλου) για να αποτραπεί η δυσκαμψία.

Καθώς προχωρούν οι εβδομάδες και ο τένοντας αρχίζει να επουλώνεται, ξεκινά ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας. Αυτό περιλαμβάνει σταδιακά ασκήσεις εύρους κίνησης και αργότερα ασκήσεις ενδυνάμωσης. Ο φυσικοθεραπευτής καθοδηγεί τον ασθενή σε ασφαλείς κινήσεις, αυξάνοντας σιγά-σιγά το εύρος και τη φόρτιση του ώμου. Σε αυτό το διάστημα, είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες και τις ασκήσεις, καθώς η πρόωρη καταπόνηση του ώμου μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την επούλωση, ενώ η αδράνεια μπορεί να οδηγήσει σε δυσκαμψία.

Για τις περιπτώσεις που αντιμετωπίστηκαν συντηρητικά (χωρίς χειρουργείο), η αποκατάσταση ώμου περιλαμβάνει επίσης φυσικοθεραπεία με ασκήσεις βελτίωσης της κίνησης και ενδυνάμωσης. Ο στόχος εδώ είναι να αντισταθμιστεί η αδυναμία από τη ρήξη ενδυναμώνοντας τους υπόλοιπους μύες του ώμου και της ωμοπλάτης, και να βελτιωθεί η σταθερότητα της άρθρωσης. Με την ολοκλήρωση ενός προγράμματος αποκατάστασης, οι ασθενείς επιστρέφουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες και σε αθλητικές δραστηριότητες χωρίς πόνο.

Συμπέρασμα

Μια ρήξη στροφικού πετάλου μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής, προκαλώντας πόνο και δυσκολία στις κινήσεις του ώμου. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η σωστή διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για να ξεκινήσει νωρίς η κατάλληλη θεραπεία. Είτε η αντιμετώπιση είναι συντηρητική είτε χειρουργική, ο τελικός στόχος είναι ένας: ένας υγιής, ανώδυνος και λειτουργικός ώμος. Με τη σωστή θεραπευτική προσέγγιση και μια ολοκληρωμένη αποκατάσταση, οι ασθενείς μπορούν να επανέλθουν σε φυσιολογικές δραστηριότητες, αφήνοντας πίσω τους τον πόνο και την περιορισμένη κίνηση.